Masz pytanie?

Poniżej znajdziesz najczęściej zadawane pytania wraz z odpowiedziami. Jeśli nie znajdziesz odpowiedzi na swoje pytanie napisz lub zadzwoń.

FAQ - często zadawane pytania do adwokata w sprawach karnych

Pokrzywdzonym jest osoba fizyczna lub prawna (np. spółka z o.o.), której dobro prawne zostało bezpośrednio naruszone lub zagrożone przez przestępstwo.

Pokrzywdzonym może być także niemająca osobowości prawnej:
1) instytucja państwowa lub samorządowa;
2) inna jednostka organizacyjna, której odrębne przepisy przyznają zdolność prawną.
 
Pokrzywdzony jest stroną postępowania przygotowawczego (zanim sprawa trafi do sądu). 
 
Jeśli sprawa trafi do sądu pokrzywdzony, aby zostać stroną musi zgłosić wstąpienie do sprawy jako oskarżyciel posiłkowy. Sąd zapyta pokrzywdzonego przez rozpoczęciem przewodu sądowego (przed zwięzłym przedstawieniem przez oskarżyciela zarzutów oskarżenia), czy ten chce występować w sprawie jako oskarżyciel posiłkowy.  Przy odpowiedzi twierdzącej pokrzywdzony zyskuje prawa strony. Zajmuje miejsce obok prokuratora (lub zamiast niego), może zadawać pytania, zgłaszać wnioski, wypowiadać się na temat przeprowadzonych dowodów. Pokrzywdzony najczęściej  w takich sprawach korzysta z pomocy adwokata. Ten występuje wówczas jako jego pełnomocnik. 

Nieletnim jest osoba, która w chwili popełnienia czynu zabronionego nie ukończyła lat 17, co jest zasadniczo wiekiem wymaganym do ponoszenia odpowiedzialności karnej według zasad określonych w kodeksie karnym.

Odpowiedzialność nieletnich za popełnienie przestępstw opisanych w kodeksie karnym reguluje ustawa o postępowaniu w sprawach nieletnich.

Nieletni niekiedy mogą odpowiadać jak osoby dorosłe. Dotyczy to najcięższych przestępstw (zabójstwo, gwałt kwalifikowany).  Warunkiem jest wówczas:

  • ukończenie 15 roku życia w chwili popełnienia czynu,
  • okoliczności sprawy oraz stopień rozwoju sprawcy, jego właściwości i warunki osobiste za tym przemawiają, a w szczególności, jeżeli poprzednio stosowane środki wychowawcze lub poprawcze okazały się bezskuteczne.

Młodocianym jest sprawca, który w chwili popełnienia czynu zabronionego nie ukończył 21 lat i w czasie orzekania w pierwszej instancji 24 lat. Status młodocianego w postępowaniu karnym nie wyłącza odpowiedzialności karnej za popełniony czyn, jednak w pewien sposób ją modyfikuje. Wymierzając karę nieletniemu albo młodocianemu, sąd kieruje się przede wszystkim tym, aby sprawcę wychować. Cel wychowawczy nie może polegać na pobłażaniu sprawcy i traktowania go w sposób łagodniejszy. Orzeczona kara nadal musi być odpowiednio dolegliwa. Względy wychowawcze nie wyłączają bowiem funkcji represyjnej kary

Małoletnim jest osoba, która nie ukończyła lat 18.

Sąd może warunkowo zawiesić wykonanie kary pozbawienia wolności jeżeli zostaną spełnione następujące warunki:

  • orzeczona kara nie przekracza roku (1 rok);
  • sprawca w czasie popełnienia przestępstwa nie był skazany na karę pozbawienia wolności;
  • jest to wystarczające dla osiągnięcia wobec sprawcy  celów kary, a w szczególności zapobieżenia powrotowi do przestępstwa

Zawieszając wykonanie kary, sąd bierze pod uwagę przede wszystkim postawę sprawcy, jego właściwości i warunki osobiste, dotychczasowy sposób życia oraz zachowanie się po popełnieniu przestępstwa. 

Sąd może warunkowo umorzyć postępowanie karne:

  • jeżeli wina i społeczna szkodliwość czynu nie są znaczne,
  • okoliczności popełnienia czynu nie budzą wątpliwości (Stwierdzenie braku wątpliwości co do okoliczności popełnienia czynu nie jest uzależnione od przyznania się sprawcy do popełnienia czynu),
  • sprawca nie był  karany za przestępstwo umyślne,
  • właściwości i warunki osobiste  sprawcy oraz dotychczasowy sposób jego życia uzasadniają przypuszczenie, że pomimo umorzenia postępowania będzie przestrzegał porządku prawnego, w szczególności nie popełni przestępstwa.

Warunkowego umorzenia nie stosuje się do sprawcy przestępstwa zagrożonego karą przekraczającą 5 lat pozbawienia wolności.

Właściwości osobiste sprawcy to cechy jego charakteru, a także stopień rozwoju umysłowego sprawcy: im wyższy, tym zastosowanie warunkowego umorzenia jest bardziej uzasadnione. Warunki osobiste sprawcy to także  sytuacja materialna i psychiczna sprawcy, jego otoczenie rodzinne, warunki w miejscu pracy oraz w miejscu zamieszkania.

 

Sąd bierze pod uwagę:

  • dolegliwość kary nie może przekraczać stopnia winy,
  • stopień społecznej szkodliwości czynu oraz cele zapobiegawcze i wychowawcze, które ma osiągnąć w stosunku do skazanego,
  • potrzeby w zakresie kształtowania świadomości prawnej społeczeństwa.
  • motywację i sposób zachowania się sprawcy, zwłaszcza w razie popełnienia przestępstwa na szkodę osoby nieporadnej ze względu na wiek lub stan zdrowia,
  • popełnienie przestępstwa wspólnie z nieletnim,
  • rodzaj i stopień naruszenia ciążących na sprawcy obowiązków,
  • rodzaj i rozmiar ujemnych następstw przestępstwa,
  • właściwości i warunki osobiste sprawcy,
  • sposób życia przed popełnieniem przestępstwa i zachowanie się po jego popełnieniu, a zwłaszcza staranie o naprawienie szkody lub zadośćuczynienie w innej formie społecznemu poczuciu sprawiedliwości, a także zachowanie się pokrzywdzonego.
  • pozytywne wyniki przeprowadzonej mediacji pomiędzy pokrzywdzonym a sprawcą albo ugodę pomiędzy nimi osiągniętą w postępowaniu przed sądem lub prokuratorem.

Sąd penitencjarny może udzielić skazanemu zezwolenia na odbycie kary pozbawienia wolności w systemie dozoru elektronicznego, jeżeli zostały spełnione łącznie następujące warunki:

  1. wobec skazanego orzeczono karę pozbawienia wolności nieprzekraczającą jednego roku i 6 miesięcy, a nie zachodzą warunki przewidziane w art. 64 § 2 Kodeksu karnego (recydywa wielokrotna);
  2. jest to wystarczające do osiągnięcia celów kary. Sąd ustala, czy cechy sprawcy, a zatem jego właściwości i warunki osobiste pozwolą w sposób niezakłócony osiągnąć cele prewencyjne kary odbywanej w SDE. Przykładowo: problem alkoholowy, brak podjętego leczenia odwykowego może być przeszkodą do odbywania kary w systemie dozoru elektronicznego;
  3. skazany posiada określone miejsce stałego pobytu. Stały pobyt oznacza zamiar dłuższego, trwałego pozostawanie w określonym miejscu. Chodzi o miejsce (lokal), w którym skazany jest obowiązany pozostawać w wyznaczonych dniach i porach. Nie jest konieczne posiadanie przez skazanego tytułu prawnego do tego lokalu, jednakże dla zapewnienia należytego wykonywania dozoru istotne jest istnienie stabilnej perspektywy zamieszkiwania tam skazanego;
  4. osoby pełnoletnie zamieszkujące wspólnie ze skazanym wyraziły zgodę, na wykonywanie kary w systemie dozoru elektronicznego. Zgoda musi mieć formę pisemną oraz musi być wyrażona swobodnie i świadomie. Kurator sądowy winien odpowiednio pouczyć te osoby o warunkach wykonywania kara w SDE oraz konsekwencjach z tego wynikających;
  5. odbywaniu kary pozbawienia wolności w systemie dozoru elektronicznego nie stoją na przeszkodzie warunki techniczne. Chodzi tu o brak przeszkód do sprawnego działania aparatury monitorującej.

Dozór policyjny jest nieizolacyjnym środkiem zapobiegawczym. Oddany pod dozór ma obowiązek stosowania się do wymagań zawartych w postanowieniu sądu lub prokuratora.

Obowiązek ten może polegać na:

  1. zakazie opuszczania określonego miejsca pobytu;
  2. zgłaszaniu się do organu dozorującego w określonych odstępach czasu;
  3. zawiadamianiu organu o zamierzonym wyjeździe oraz o terminie powrotu;
  4. zakazie kontaktowania się z pokrzywdzonym lub innymi osobami;
  5. zakazie zbliżania się do określonych osób na wskazaną odległość;
  6. zakazie przebywania w określonych miejscach;
  7. innych ograniczeniach swobody oskarżonego, niezbędnych do wykonywania dozoru, np. może być to zakaz przebywania w określonych miejscach bądź zakaz przebywania w danym miejscu o określonej godzinie. Przykładowe obowiązki to: zakaz opuszczania lokalu porą nocną; obowiązek powstrzymania się od nadużywania alkoholu; obowiązek informowania administracji hotelu o każdorazowym opuszczeniu tego hotelu

Oddany pod dozór Policji ma obowiązek stawiania się we wskazanej jednostce organizacyjnej Policji z dokumentem stwierdzającym tożsamość, wykonywania poleceń mających na celu dokumentowanie przebiegu dozoru oraz udzielania informacji koniecznych dla ustalenia, czy stosuje się on do wymagań nałożonych w postanowieniu sądu lub prokuratora. W celu uzyskania takich informacji można wzywać oskarżonego do stawiennictwa w wyznaczonym terminie.

Czy sąd może wstrzymać wykonanie kary pozbawienia wolności?

Tak. Pamiętać jednak należy, że zgodnie z ogólną regułą złożenie wniosku o wydanie postanowienia w postępowaniu wykonawczym nie wstrzymuje wykonania orzeczenia, którego wniosek dotyczy, chyba że sąd, w szczególnie uzasadnionych wypadkach, postanowi inaczej. 

Oznacza to, że złożony wniosek np. o odroczenie wykonania kary lub dozór elektroniczny –  nie spowoduje z automatu, że skazany nie zostanie wezwany do odbycia kary i stawiennictwa w zakładzie karnym.  Dlatego należy złożyć dodatkowy wniosek o wstrzymanie wykonania kary odpowiednio go uzasadniając. Wniosek taki składa się do wydziału wykonawczego Sądu I instancji, który wydał orzeczenie.

Postanowienie sądu o niewstrzymaniu wykonania kary nie podlega uzasadnieniu ani zaskarżeniu.  

Za jazdę po narkotykach grozi odpowiedzialność karna za przestępstwo z art. 178a kodeksu karnego przewidującego karę grzywny, karę ograniczenia wolności albo karę pozbawienia wolności do lat 2.

Nie zawsze jednak wykrycie narkotyków u kierującego będzie powodować odpowiedzialność karną za przestępstwo. Sprawca, zamiast odpowiedzialności za przestępstwo, może odpowiadać za wykroczenie z art. 87 § 1 Kodeksu wykroczeń. Taki sprawca podlega wówczas karze aresztu albo grzywny nie niższej niż 50 zł. 

Zniesławienie to przestępstwo godzące w cześć i dobre imię, określone w art. 212 kodeksu karnego. Istotę zniesławienia stanowi pomówienie o takie postępowanie lub właściwości, które mogą pokrzywdzonego poniżyć w opinii publicznej lub narazić na a utratę zaufania potrzebnego dla danego stanowiska, zawodu lub rodzaju działalności.

Pokrzywdzonym mogą być osoby fizyczne, osoby prawne oraz instytucje i jednostki organizacyjne niemające osobowości prawnej (np. spółka jawna, stowarzyszenie, partia polityczna).

Pomówienie może być zrealizowane nie tylko ustnie, lecz także pisemnie oraz m.in. za pomocą druku, rysunku, przy użyciu technicznych środków przekazu informacji (np. telefon, Internet).

Pomówienie musi dotyczyć postępowania (np. pomawianie kogoś o to, że popełnił przestępstwo lub prowadzi niemoralny tryb życia) lub właściwości (np. alkoholizm, narkomania, zboczenie płciowe, choroba psychiczna), które mogą poniżyć daną osobę w opinii publicznej lub narazić na utratę zaufania potrzebnego dla danego stanowiska, zawodu lub rodzaju działalności.

Sąd obowiązkowo odracza wykonanie kary pozbawienia wolności w wypadku choroby psychicznej lub innej ciężkiej choroby uniemożliwiającej wykonywanie tej kary. Odroczenie następuje wówczas do czasu ustania przeszkody. Za ciężką chorobę uznaje się taki stan skazanego, w którym umieszczenie go w zakładzie karnym może zagrażać życiu lub spowodować dla jego zdrowia poważne niebezpieczeństwo.

Nieobowiązkowe odroczenie kary.

Sąd może odroczyć wykonanie kary pozbawienia wolności na okres do roku, jeżeli natychmiastowe wykonanie kary pociągnęłoby dla skazanego lub jego rodziny zbyt ciężkie skutki. W stosunku do skazanej kobiety ciężarnej oraz osoby skazanej samotnie sprawującej opiekę nad dzieckiem sąd może odroczyć wykonanie kary na okres do 3 lat po urodzeniu dziecka.

Przykłady, które mogą zostać uznane za zasadne:

  • choroba najbliższego w sytuacji, w której żaden inny członek rodziny nie może się nim zająć lub sam najbliższy nie dysponuje odpowiednimi środkami do zapewnienia sobie opieki;   
  • brak możliwości kontynuowania nauki, ale tylko wówczas, gdy natychmiastowe wykonanie kary powoduje przerwanie edukacji, której koniec lub wyodrębniony jej fragment (klasa, semestr) jest nieodległy

Policjant zatrzyma wydane w kraju prawo jazdy za pokwitowaniem w przypadku:

  1. uzasadnionego podejrzenia, że kierujący pojazdem znajduje się w stanie nietrzeźwości lub w stanie po użyciu alkoholu albo środka działającego podobnie do alkoholu,
  2. gdy upłynął termin ważności prawa jazdy,
  3. przekroczenia przez kierującego pojazdem liczby 24 punktów za naruszenie przepisów ruchu drogowego w okresie 5 lat od wydania skierowania na kurs reedukacyjny
  4. kierowania pojazdem z prędkością przekraczającą dopuszczalną o więcej niż 50 km/h na obszarze zabudowanym
  5. przewożenia osób w liczbie przekraczającej liczbę miejsc określoną w dowodzie rejestracyjnym (pozwoleniu czasowym) lub wynikającą z konstrukcyjnego przeznaczenia pojazdu niepodlegającego rejestracji;

Kiedy policjant może (ale nie musi) zatrzymać prawo jazdy?

Policjant może zatrzymać wydane w kraju prawo jazdy za pokwitowaniem w przypadku uzasadnionego podejrzenia, że kierowca popełnił przestępstwo lub wykroczenie, za które może być orzeczony zakaz prowadzenia pojazdów.